SKUTKI ZDROWOTNE ŚRODOWISKOWEJ
I ZAWODOWEJ EKSPOZYCJI NA GLIN (Aluminium)
Czerwiec 2019
Gdański Uniwersytet Medyczny –
Zakład Biochemii i Fizjologii Klinicznej Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi – Klinika Toksykologii
Gdański Uniwersytet Medyczny –
Zakład Toksykologii Klinicznej
☣️?☣️?☣️?
Toksyczność
Toksyczność Al i jego związków najczęściej dotyczy
ośrodkowego układu nerwowego (OUN) oraz układów kostnego i krwiotwórczego. Działanie to widoczne jest także w stosunku do układów moczowego i oddechowego.
☣️?☣️?☣️?
Neurotoksyczność
W 1965 r. Klatzo i wsp. wykazali, że domózgowe podanie soli glinu królikom doświadczalnym prowadziło do zmian neurodegeneracyjnych przypominających splątki neurofibrylarne (neurofibrillary tangles – NFTs), charakteryzujące pacjentów z chorobą
Alzheimera. Późniejsze obserwacje przeprowadzone
z udziałem ludzi wykazały również zwiększone stężenie Al w pewnych rejonach mózgu, a także częstsze występowanie choroby Alzheimera u osób spożywających wodę o zwiększonej zawartości tego metalu. Wspomniane wcześniej przypadki zanieczyszczenia Al płynów dializacyjnych w latach 70. XX w.
powiązano z otępieniem (encefalopatią dializową) występującą u pacjentów dializowanych.
Toksyczny wpływ Al na układ nerwowy odnotowano już w analizach przeprowadzonych w XIX w., na które powołali się Kawahara i Kato-Negishi w 2011 r.
Inne doniesienia wskazywały Al jako źródło stresu oksydacyjnego w mózgu, które może prowadzić do
długofalowych zmian patologicznych, zwłaszcza biorąc pod uwagę nawet 7-letni czas jego połowicznej eliminacji. Zwiększony efekt działania aktywnych form tlenu może bowiem stymulować powstawanie złogów amyloidowych.
W innych badaniach z wykorzystaniem zwierząt, którym podawano związki glinu, stwierdzono, że znaczące zmniejszenie stężenia dopaminy
w ciele prążkowanym mózgów zwierząt korelowało
z wyższymi stężeniami tego metalu w badanych pośmiertnie mózgach pacjentów z parkinsonizmem.
Warto też wziąć pod uwagę długoterminową analizę następstw wypadku w Camelford (Kornwalia, Anglia) w 1988 r., kiedy 20 000 mieszkańcom dostarczano
wodę zanieczyszczoną Al.
W analizie tej potwierdzono
zależność między licznymi objawami neurologicznymi (spadkiem koncentracji, problemami z pamięcią, otępieniem, chorobą Alzheimera) a zwiększonymi dawkami tego metalu dostarczanymi do organizmu wraz
z wodą).
??????????????
Skutkiem działania pewnych zanieczyszczeń środowiskowych, np. związków fosforoorganicznych, rtęci
czy właśnie Al, może być również nadmierna aktywacja układu odpornościowego.
Częste i przedłużające się infekcje we wczesnym dzieciństwie wiążą się
natomiast ze zwiększonym ryzykiem rozwoju m.in. zaburzeń ze spektrum autyzmu (autistic spectrum disorder – ASD). Zastosowanie soli glinu jako adiuwantu w szczepionkach pozwoliło niektórym badaczom na powiązanie szczepień ochronnych z rosnącą liczbą rejestrowanych przypadków autyzmu dziecięcego. Wyniki przeprowadzonych przez Al-Ayadhiegobadań, w których oceniano zawartość Al we włosach
i moczu dzieci cierpiących na ASD. Powszechnie uznaje się natomiast, że składniki szczepionek zawierające Al mogą indukować odpowiedź autoimmunologiczną u osób po-
datnych genetycznie.
Biorąc pod uwagę dużą liczbę procesów biologicznych
zachodzących w OUN, które może zaburzać Al, jego zwiększona podaż we wczesnych okresach życia
ma najpewniej negatywny wpływ na rozwój układu nerwowego u ludzi.
??????????????
Praktyczną implikacją tych badań może być identyfikacja potencjalnie negatywnych skutków doustnego podawania ciężarnym leków przeciw nadkwasocie.
Z przeglądu literatury dotyczącej neurotoksyczności Al w warunkach narażenia zawodowego wynika, że
związki glinu powodują upośledzenie czynności układu nerwowego oraz zaburzenia sprawności psychicznej i motorycznej. W badaniach przeprowadzonych w grupie 87 odlewników, którzy przez co najmniej
6 lat w środowisku pracy byli narażeni na glin w stężeniach 4,5–11 mg/m3, stwierdzono występowanie zaburzeń funkcji psychomotorycznych, pamięci i labilności emocjonalnej. Stężenie glinu we krwi osób narażonych
wynosiło średnio 136,85 µg/l (SD = 103,15), a nienarażonych – 7,25 µg/l (SD = 7,82). Z kolei w badaniach White’a i wsp. u 25 wytapiaczy aluminium
[wiek (M) = 47 lat; czas zatrudnienia (M) = 18,7 roku]
w obrazie klinicznym uszkodzenia układu nerwowego dominowały ataksja, zaburzenia pamięci, upośledzenie
myślenia abstrakcyjnego i stany depresyjne.
WNIOSKI
Glin może wpływać niekorzystnie na zdrowie człowieka, a jego toksyczność najczęściej dotyczy układów nerwowego, kostnego, krwiotwórczego, moczowego i oddechowego. Obserwuje się np. częstsze występowanie
choroby Alzheimera u osób spożywających wodę zawierającą zwiększone stężenie tego metalu. U osób zawodowo narażonych na Al w następstwie ekspozycji
wziewnej może rozwinąć się przewlekły proces chorobowy płuc, charakteryzujący się śródmiąższowym zapaleniem płuc z obecnością ziarniniaków. Glin dostaje się do organizmu człowieka również w wyniku powszechnego stosowania kosmetyków, antyperspirantów, dodatków do farmaceutyków, a także aluminiowych puszek, beczek i naczyń.
Z przeglądu zagadnień związanych z ekspozycją
środowiskową i zawodową na glin i jego związki wynika, że rozpoznanie jej szkodliwych dla zdrowia skutków wymaga dalszych badań m.in. ze względu na niektóre sprzeczne doniesienia.
Pełna publikacja na stronie Łódzkiego Instytutu Medycyny Pracy:
http://medpr.imp.lodz.pl/pdf-110377-43302?filename=The%20health%20effects%20of.pdf